Bericht uitgegeven door Stichting RAVON
De muurhagedis is in Nederland bijzonder zeldzaam. Historisch waardevolle vestingwerken vormen in het Belvédèregebied in Maastricht zijn belangrijkste leefgebied. Maar rond deze kernleefgebieden staat de tijd niet stil. Er zijn diverse stedelijke ontwikkelingsplannen gesmeed die de leefgebieden van de muurhagedis doorkruisen en bedreigen. Daarom is in 2011 door RAVON een integrale aanpak geïnitieerd voor de compensatie van het verlies van leefgebied door al deze plannen. Dit jaar is daarvan een belangrijk onderdeel opgeleverd. De Belvédèreberg, een voormalige vuilstort, is ingericht als een voor Nederland uniek nieuw kernleefgebied voor de muurhagedis.
Maastricht Noord, waar de enige autochtone populatie van de muurhagedis leeft, heeft lange tijd een ruderaal en ietwat verpauperd karakter gehad. Naast de genoemde oude vestingwerken is het stadsdeel in gebruik door oude industrie en afvalverwerking (vuilstort, waterzuivering, puinverwerking en autosloperij). De muurhagedis vond er evenwel geschikt leefgebied en koloniseerde sinds 2000 vanuit de vestingwerken (Hoge en Lage Fronten) langzamerhand omliggende gebieden, zoals een oude spoorlijn, een emplacement en zelfs verschillende rommelige bedrijfsterreinen.
- Muurhagedis (Foto: Frank Spikmans)
- muurhagedis_fs.jpg (41.03 KiB) 2561 keer bekeken
Terwijl op deze manier de muurhagedis herstellende is van een dieptepunt (en nagenoeg uitsterven) in de jaren ’80 van de vorige eeuw, werden er door gemeente, provincie en ProRail nieuwe plannen gesmeed voor stedelijke ontwikkeling in het stadsdeel. Concreet betekent het onder meer de bouw van nieuwe bedrijven, de aanleg van een recreatief park en nieuwe infrastructuur, zoals een nieuwe aanlanding van de brug over de Maas en een tramlijn.
Integrale aanpak natuurcompensatie
Met zoveel plannen naast en door elkaar in een gebied met bijzondere natuurwaarden, laat het zich raden dat deze gaan botsen. De Flora en Faunawet verbiedt immers de verstoring van beschermde soorten. Waar normaal gesproken iedere projectontwikkelaar zijn eigen boontjes dopt, is er hier gekozen voor een integrale aanpak. Een groen raamwerk, opgesteld door Arcadis in samenwerking met RAVON, CNME en Bert Kruyntjens, dat door het hele gebied verweven is, moet in de toekomst geschikte leefgebieden aan alle beschermde soorten bieden. Naast de muurhagedis zijn hierbij bijvoorbeeld ook de das, rugstreeppad, hazelworm en vleermuizen geholpen.
Nieuw leefgebied op voormalige vuilstort
Afgelopen winter is begonnen met de aanleg van kilometers stenen wallen en puinrillen op de Belvédèreberg. Hiermee is deze oude vuilstort geschikt gemaakt voor de muurhagedis en hazelworm. Ook andere delen van het Belvédèregebied worden zo geschikt gemaakt voor reptielen. Bovendien worden de leefgebieden met elkaar verbonden door de aanleg van tunnels onder wegen. Zo worden bijvoorbeeld ook de Lage en Hoge Fronten via een droge gracht onder de weg met elkaar verbonden voor natuur en wandelaars; een lang gekoesterde wens van reptielenminnend Nederland. Als de komende jaren alle onderdelen uit het plan van RAVON uitgevoerd worden, ontstaat er een aaneengesloten netwerk van geschikte leefgebieden. Het belooft in de toekomst in het Belvédèregebied dan niet alleen te bruisen van economische en culturele activiteiten, maar ook van muurhagedissen.
Meer lezen?
De folder 'Het groene Belvédère' (pdf; 4,8 MB) geeft een impressie van de leefgebieden en de maatregelen. Meer achtergrondinformatie is te vinden in het rapport 'Reptielen in Maastricht voor de toekomst behouden - Naar duurzame metapopulaties binnen het stadsvernieuwingsgebied Belvédère' (pdf; 4,5 MB) van RAVON.
Tekst: Frank Spikmans & Wilbert Bosman, RAVON & Cridi Frissen, CNME
Foto: Frank Spikmans
