Pogona vitticeps
Taxonomische indeling:
Rijk: Animalia (Dieren)
Stam: Chordata (Chordadieren)
Klasse: Reptilia (Reptielen)
Orde: Squamata (Schubreptielen)
Onderorde: Lacertilia (Hagedissen)
Familie: Agamidae (Agamen)
Geslacht: Pogona (voorheen: Amphibolurus)
Wetenschappelijke naam: Pogona vitticeps
Nederlandse namen: Baardagame, baardagaam
Levensverwachting: 7-15 jaar
SVL (Snout Vent Length): 20-25 centimeter
TL (Total Length): ~2 maal SVL
Verspreiding en habitat
Centraal-oost Australie in de staten Noordelijk Territorium, Queensland, Nieuw-Zuid-Wales, Victoria en Zuid-Australië. Baardagamen leven in droge gebieden, met name (half)woestijn en droge bossen. Het zijn solitaire dieren maar worden ook wel eens gezien in groepsverband.
De gemiddelde temperatuur bedraagt 28°C maar op de zon plekken kan de temperatuur oplopen tot 50°C. Deze warme plekken hebben de baardagamen nodig voor het verteren van hun voedsel. In het leefgebied van de baardagamen regent het gemiddeld 1 x per maand.
Algemeen
De baardagaam is een middelgrote dagactieve hagedis die hedendaags veel wordt gehouden in de reptielenhobby. Door het leuke karakter en het tolerante gedrag tegenover mensen is het een zeer leuk dier ook voor beginnende hobbyisten. Met de baardagaam is veel selectief gekweekt wat tot veel verschillende kleurslagen en afwijkingen heeft geleid.
Uiterlijke kenmerken
De baardagaam is een middelgrote hagedis met sterke klauwen en een afgeplat lichaam. Een baardagaam kan wel 60 cm lang worden, waarvan de staart ongeveer de helft van het lichaam beslaat. In gevangenschap worden ze vaak niet groter dan 40 tot 50 centimeter. Deze hagedis heeft op de kop een aantal stekelrijen, net als op de rug (voornamelijk aan de flanken) en staart. De kop is driehoekig van vorm en de openingen van het gehoor zijn duidelijk zichtbaar. De Nederlandse naam doet de baardagaam eer aan met de baard, welke bestaat uit een keelzak die opgezet kan worden en bedekt is met stekelachtige schubben welke uit lijken te steken als de keelzak wordt opgezet. Dit komt bedreigend over voor vijanden maar dient ook om indruk te maken bij het andere geslacht.
Camouflage
De baardagaam heeft een goede camouflage welke dezelfde kleuren bevat als de natuurlijke leefomgeving. De kleuren zijn overwegend rood- of lichtbruin met willekeurige donkerdere vlekken over gedeeltes van de kop, rug en staart. Bij jongere dieren zijn de kleuren wat feller dan bij de oudere dieren, de kleuren vervagen namelijk en worden wat egaler.
Geslachtsbepaling
Bij sommige dieren kan het geslacht wat moeilijker te zien zijn maar dit is individu afhankelijk en kan in principe al te zien zijn vlak na de geboorte en zeker na 2 maanden. De uiterlijke geslachtskenmerken zijn te vinden onder de staart van de baardagaam. Leg de baardagaam op je vlakke hand met de staart naar je toe en buig de staart voorzichtig omhoog. Een man heeft twee bulten boven de cloaca aan weerszijden van de staart, welke zijn veroorzaakt door de hemipenissen.
Bij een vrouwelijke baardagaam zal er alleen een verdikking in het midden van de staart te zien zijn vlak boven de cloaca.
Voortplanting
Inleiding
Baardagamen kunnen al na 8 maanden geslachtsrijp zijn, echter als dames op deze leeftijd zwanger raken kunnen zij legnood krijgen waaraan ze kunnen sterven. Ook kan het leiden tot zwakke nakweek dieren. Het wordt dus aangeraden om gezonde en vitale dames baardagamen pas vanaf een leeftijd van anderhalf tot twee jaar zwanger te laten worden voor hun eigen gezondheid. Ook wordt er aangeraden om altijd het allereerste legsel weg te gooien omdat de jongen die hier uit komen vaak niet heel sterk zijn.
Paring
Als twee volwassen baardagamen bij elkaar zitten zal het mannetje regelmatig een zwarte baard krijgen en heftig met zijn kop en voorpoten op en neer bewegen. Dit is imponeer gedrag voor het vrouwtje. Vervolgens zal hij het vrouwtje in haar nek bijten en haar proberen op haar zij te draaien. Als dit hem is gelukt zullen er meerdere paringen plaatsvinden. De staarten krullen hierbij om elkaar heen. Baardagamen paren het hele jaar door en kunnen dus soms 1 tot zelf 6 legsel in een jaar produceren. Na 1 bevruchting volgen vaak 1 tot meestal 3 legsels. Één legsel kan uit 12 tot zelfs 30 eieren bestaan. Dit is veel meer dan de meeste andere hagedissen van deze grote. Dit kan erg zwaar zijn en daarom word er vaak ook aangeraden de dieren te scheiden na bevruchting. Zo kan ze haar 1 tot 3 legsels leggen en daarna een half jaar tot 1 jaar rust pauze houden.
Zwangerschap en eileg
Na een paar weken zal je al zien dat het vrouwtje steeds meer gaat eten en ze dikker gaat worden. Na 6 tot 8 weken zal het vrouwtje de eieren gaan leggen. Zorg er voor dat het vrouwtje twee weken na de paring een ruime bak met vochtig zand ter beschikking heeft, dek deze af met een deksel met een gat waar ze net door heen kan. Ze zal hier vaak in gaan graven en uit eindelijk haar eieren er in afzetten.
Eieren uitbroeden
Als de eieren gelegd zijn graaf je deze voorzichtig uit en leg je ze in een bakje met vermucelite in een broed stoof. De eieren kan je uitbroeden rond de 27 tot 30 graden. Met een te hoge temperatuur krijg je slecht ontwikkelde dieren. Dit zie je vaak niet aan de buiten kant, maar op latere leeftijd gaan ze zeker problemen krijgen als het al niet eerder is. Na ongeveer 50 tot 70 dagen komen de jongen uit het ei. De jonge dieren kan je als ze uit het ei zijn gekropen het beste nog 3 uurtjes in het bakje laten zitten. Ten eerste komen ze dan tot rust en ten tweede stimuleren ze de andere eieren uit te komen omdat ze hier tegen aan stoten.
Opkweken
Het opkweken gaat het beste als je 5 jongen per 100x50x50cm terrarium opkweekt. Zorg voor voldoende schuilmogelijkheden. Baardagamen zijn erg territoriaal en na enkel weken zie je vaak dat ze elkaar staarten en teentjes gaan afbijten. Geef je ze genoeg ruimten dan heb je dit probleem ook niet. Als voer kan je altijd een bakje buffalowormen in de bak leggen. Dit is puur extra voor als ze honger krijgen. Daarnaast voer je ze elke dag kleine krekels, dubia’s of sprinkhanen met vitamine poeders en een bakje groente. Leer dit ze meteen aan dat groente lekker is, dit voorkomt problemen voor de volgende eigenaar.
Terrarium
Veel baardagamen worden nog onder slechte omstandigheden en in te kleine terraria gehouden. Een terrarium van een baardagaam moet minimaal een dikke zandlaag van 5 centimeter bevatten (speciaal reptielenzand, of speelzand van het tuincentrum of bouwmarkt), en ten minste 1 schuilplaats per dier. Verder is een grote zware steen onder de UV spot een echte must voor het goed verspreiden en vasthouden van de warmte. Tot slot mag het terrarium naar eigen inzicht worden ingericht met zowel hout als steen, maar let erop dat de luchtvochtigheid niet te hoog wordt.
Aanbevolen terrarium maten
1 dier: 120x60x70 (lxbxh)
2 dieren: 100x100x70 (lxbxh) of 150x70x70 (lxbxh)
3 dieren: 130x120x70 (lxbxh) of 200x100x70 (lxbxh)
Natuurlijk is groter altijd beter!
Een opmerking over het zand: gebruik geen Calcium zand als je niet wilt dat je dieren verkleuren.
Een opmerking over de hoogte: in de hoogte wordt rekening gehouden met het plaatsen van goede UV lampen, en is dus niet per se een standaard maat.
###
Verzorging: Winterrusthoudend, Veel UV-licht, klimmogelijk heden.
RV??
Leef omstandig heden
Baardagamen zijn gebaad bij een jaarlijkse winterrust Omdat dit een belangrijk punt is in de verzorging van deze dieren hebben we hier een uitgebreide beschrijving van gemaakt.
Verdraagzaamheid
Vrouwen kunnen tijdens de dracht van eieren zeer territoriaal reageren op andere baardagamen. Buiten het paar seizoen tolereren vrouwen elkaar meestal wel. Er is er echter altijd een dominant.
Mannen zijn echter niet bij elkaar te houden. Er zijn uitzonderingen bekend maar meestal zal er een man dominant zijn en de andere man de dood in vechten of dusdanig onderdrukken dat deze zal verhongeren of steven aan de stres.
Hanteren
De natuurlijke vijanden van baardagamen zijn roof vogels. Benader daar om je dieren nooit van boven, dit zal ze erg schikachtig maken. Benader de dieren van voren met een vlakke hand. Meestal zitten ze er op voor dat je ze kan pakken
Als je je dieren regelmatig hanteert tijdens het voeren ed. dan worden ze bijna altijd hand tam. Tevens kan je de dieren dan controleren op eventuele wondjes en parasieten.
Huisvesting
Voor de verlichting is het van belang dat er een warmte spot is die veel warmte afgeeft en een die minder warmte geeft. Verder zijn het echte UV-aanbidders dus een goede UV-lamp is ook echt een must.
Zorg ervoor dat grote en zware stenen direct op de bodem liggen. Als ze het zand eronder vandaan kunnen graven, dan is de kans groot dat ze geplet worden of klem komen te zitten.
Tot slot
Kortom het zijn geweldige dieren om te houden en te verzorgen. Ze worden over het algemeen altijd handtam en zullen nooit bijten.
Reptielenforum
Reptielenforum - Voor als je (van) reptielen houdt
Dit werk van het Reptielenforum is gelicenseerd onder een
